«Το φυσιολογικό για ένα παιδί είναι να ζει τη δική του ζωή – όχι τη ζωή που οι αγχωμένοι γονείς του νομίζουν ότι θα 'πρεπε να ζήσει, ούτε τη ζωή που του επιβάλλει ένας δάσκαλος που νομίζει ότι τα ξέρει όλα»
A.S. Neill
Οι μαθητές
ΤΖΕΝΗ & ΕΣΤΕΡ
17 χρονών (Αγγλία)
«Bitches go away!»
Η Τζένη και η Έστερ είναι κολλητές και είναι πολλά χρόνια στο σχολείο. Αποφοιτούν φέτος τον Ιούλιο.
Τι θα κάνετε μετά;
Τζένη: Εγώ θα πάω στο κολέγιο του Ίπσουιτς να σπουδάσω αισθητικός.
Έστερ: Εγώ θέλω να γίνω νηπιαγωγός.
Υπάρχει κάτι που δεν σας αρέσει στο σχολείο;
Η βαρεμάρα. Μερικές φορές είναι καλή, επειδή ανακαλύπτεις τον εαυτό σου. Άλλες φορές είναι σκέτη βαρεμάρα!
Κάνετε παρέα με παιδιά εκτός Summerhill;
Εννοείς από την πόλη; Μπα, δεν τα πάμε και πολύ καλά μαζί τους.
Γιατί;
Έστερ: Δε μας συμπαθούν. Όταν μας βλέπουν στην πόλη, μας κοροϊδεύουν, μας βρίζουν, «bitches, go away» μας λένε ...τέτοιες βλακείες.
Τζένη: Μας θεωρούν κακομαθημένα πλουσιόπαιδα... Ένα διαφορετικό είδος ανθρώπων. Καμιά φορά μπαίνουν κρυφά μες στο σχολείο για να διαπιστώσουν αν είναι αλήθεια οι ιστορίες που ακούνε για μας.
Τι ιστορίες;
Ξέρω γω... ότι καπνίζουμε χόρτο, ότι κάνουμε όργια...
Και πώς τους διώχνετε;
Απλά τους λέμε να φύγουν. Μια φορά που πέταξαν αβγά, φωνάξαμε την αστυνομία.
ΤΖΕΣΙ
12 χρονών (Αγγλία)
Η Τζέσι ανάμεσα σε δύο φίλες της
«Δεν πήγα Γιαπωνέζικα γιατί ήμουν στο τραμπολίνο»
Η Τζέσι ήρθε μόλις πριν ένα χρόνο στο Summerhill. Ως τότε πήγαινε σε ένα τυπικό Αγγλικό σχολείο.
Πες μας πρώτα: Είναι αλήθεια ότι οι μαθητές στην Αγγλία φοράνε στολές;
Ναι. Δεν επιτρέπεται να φοράνε τα δικά τους ρούχα. Δεν ξέρω γιατί.
Εδώ γιατί ήρθες; Ήταν δική σου επιλογή;
Ναι. Είχα πάει σε πολλά σχολεία και δεν μου άρεσε κανένα. Και μια μέρα είδα στην τηλεόραση το Summerhill. Άκουσα για τα δικαιώματα που έχουν τα παιδιά και είπα στην μαμά μου να έρθουμε να δούμε πώς είναι. Ήρθαμε, μου άρεσε και έμεινα.
Η μαμά σου δηλαδή συμφωνεί με τη φιλοσοφία του σχολείου;
Ναι. Στον μπαμπά μου, όμως, δεν αρέσει καθόλου.
Γιατί;
Γιατί πιστεύει ότι τα παιδιά που δεν είναι υποχρεωμένα να πηγαίνουν στα μαθήματα και δεν είναι πειθαρχημένα, θα βγάλουν χαμηλούς βαθμούς και θα γίνουν πολύ κακά παιδιά και κάτι τέτοια. Δεν ξέρω γιατί.
Εσύ πηγαίνεις στα μαθήματα;
Χμμ... Όχι σε όλα. Δεν πάω στα Μαθηματικά. Ήταν πάντα ο εφιάλτης μου. Εδώ βέβαια δεν τα 'χω δοκιμάσει. Ίσως το κάνω αργότερα.
Τι μαθήματα παρακολουθείς τώρα;
Ιστορία, Αγγλικά, Θέατρο, Τραγούδι και Γιαπωνέζικα.
Γιατί Γιαπωνέζικα;
Γιατί έχω έναν θείο στην Ιαπωνία και όταν γίνω 16 θέλω να πάω να μείνω μαζί του για 3 μήνες. Θέλω λοιπόν να ξέρω Γιαπωνέζικα.
Σήμερα σε πόσα μαθήματα πήγες;
Είχα τρία αλλά πήγα μόνο στο Θέατρο.
Γιατί δεν πήγες στα άλλα;
Γιατί την ώρα των Γιαπωνέζικων ήμουν στο τραμπολίνο. Και την ώρα της Ιστορίας, ένιωθα πολύ κουρασμένη. Δεν κοιμήθηκα αρκετά χτες βράδυ.
Γιατί; Τι έκανες;
Έγραφα κάτι ποιήματα.
«Οταν είμαι διακοπές,
μου λείπει το σχολείο»
Ο Γάλλος Τζέικ (υπάρχει κι Άγγλος), ήταν ο πρόεδρος στη σχολική συνέλευση που παρακολουθήσαμε. Ήρθε στο σχολείο πριν 3 χρόνια. Το δωμάτιό του είναι το πιο συγυρισμένο δωμάτιο αγοριού σε όλο το Summerhill.
Το Δημοτικό το έβγαλες στην Γαλλία;
Ναι.
Και γιατί έφυγες;
Γιατί είχα προβλήματα στο σχολείο μου. Οι δάσκαλοι βάζανε πολλές ασκήσεις για το σπίτι. Έπρεπε να είσαι πολύ γρήγορος και εγώ δεν καταλάβαινα μερικά πράγματα. Ήταν κάτι έξω από μένα.
Οι γονείς σου σκέφτηκαν να σε στείλουν εδώ;
Ναι. Οι γονείς μου ήταν μαθητές εδώ. Εδώ γνωρίστηκαν και μετά παντρεύτηκαν. Με ρώτησαν λοιπόν αν θέλω να έρθω κι εγώ και είπα ναι.
Πώς ήταν οι πρώτες μέρες;
Λίγο δύσκολες γιατί ήμουν ντροπαλός. Έκανα παρέα μόνο με μια κοπέλα που ήταν κι αυτή από τη Γαλλία. Δεν μπορούσα να μιλήσω Αγγλικά τότε.
Αλήθεια; Μιλάς πολύ καλά τώρα!
Ευχαριστώ. Οπότε αυτή με βοήθησε και άρχισα να κάνω φίλους γρήγορα.
Οι γονείς σου σού λείπουν;
Μερικές φορές, ναι, μου λείπουν. Αλλά στις διακοπές, όταν είμαι σπίτι, μου λείπει πιο πολύ το σχολείο.
Τι θα κάνεις αύριο που είναι Σάββατο;
Θα κοιμάμαι μέχρι τις 11 περίπου, μετά θα φάω μεσημεριανό, θα πάρω το χαρτζιλίκι της εβδομάδας (10 λίρες), θα παίξω λίγο μπιλιάρδο, θα ακούσω μουσική, θα παίξω μουσική…
Τι μουσική;
Μέταλ, Ροκ…
Θα ήθελες να γίνεις μουσικός;
Πάρα πολύ, αν και ξέρω πόσο δύσκολο είναι.
Γιατί;
ΤΖΕΪΚ
15 χρονών (Γαλλία)
Γιατί εύκολα μπορείς να αποτύχεις στη μουσική. Μάλλον θα την έχω σαν χόμπι και θα έχω μια άλλη δουλειά για να βγάζω χρήματα.
Ποια θα είναι η άλλη δουλειά; Έχεις αποφασίσει;
Το σκέφτομαι κάθε μέρα. Δεν έχω ιδέα!
Το σχολείο σε βοηθάει καθόλου στο να γίνεις μουσικός;
Ναι. Ο καθηγητής της μουσικής με βοηθάει πολύ. Και έχουμε και στούντιο ηχογράφησης αν θέλω. Αυτές τις μέρες προσπαθώ να γράψω το πρώτο μου τραγούδι.
Αν δεις ένα αγόρι να πηγαίνει να κοιμηθεί στο δωμάτιο ενός κοριτσιού, θα το αναφέρεις στη συνέλευση;
Ναι.
Γιατί;
Γιατί δεν επιτρέπεται.
Ναι, αλλά δεν ενοχλεί σε τίποτα εσένα.
Δεν ξέρω… Είναι λίγο επικίνδυνο. Υπάρχει νόμος στην Αγγλία που απαγορεύει το σεξ κάτω από 16. Μπορεί κάτι τέτοιο να δώσει στην κοινωνία μία αφορμή για να μας κλείσουν το σχολείο.
«THE WALL MUST FALL»
Ο Εράν ήρθε στο σχολείο πριν 4 χρόνια, όταν οι γονείς του μετακόμισαν από το Ισραήλ στο Λονδίνο. Ο μεγαλύτερος αδελφός του είχε πάει κι αυτός σε «εναλλακτικό σχολείο» στο Ισραήλ.
Τι σου αρέσει στο Summerhill;
Όλα, εκτός από το φαγητό!
Σε είδαμε πριν στη συνέλευση να προτείνεις μια πολύ βαριά τιμωρία για ένα συμμαθητή σου.
Ναι, γιατί το έχει παρακάνει. Νομίζει ότι μπορεί να κάνει ό,τι θέλει. Αρνείται εδώ και δύο βδομάδες να κάνει την προηγούμενη τιμωρία που του είχε επιβάλει η συνέλευση.
Τι τιμωρία;
Να μαζέψει κάτι πεσμένα φύλλα και να καθαρίσει κάτι λάσπες. Γι' αυτό τώρα ψηφίσαμε να μην μπει σε κανένα κτίριο του σχολείου, αν δεν κάνει πρώτα την τιμωρία.
Εσύ έχεις τιμωρηθεί ποτέ από τη συνέλευση;
Ουου, πολλές φορές! Επειδή έβγαινα κρυφά το βράδυ απ' το δωμάτιό μου, επειδή έβαζα δυνατά μουσική την ώρα της κοινής ησυχίας…
Τι θες να γίνεις όταν μεγαλώσεις;
Δεν ξέρω. Ακόμα ψάχνομαι.
Τι μαθήματα διάλεξες φέτος;
Αγγλικά, Ιστορία, Βιολογία, Θέατρο και Μουσική.
Πέντε μόνο μαθήματα; Δεν είναι λίγα;
Για μένα είναι μια χαρά. Στα μαθήματα σημασία έχει να διαλέγεις τη σωστή δόση. Δεν πρέπει να είναι τόσα λίγα που να βαριέσαι και να μην ξέρεις τι να κάνεις, ούτε τόσα πολλά που να μην προφταίνεις να πιεις ένα τσάι.
Χθες σε είδαμε στο μάθημα Αγγλικών που κάνατε ένα ποίημα…
Ναι, μου αρέσουν πολύ τα ποιήματα, ιδίως τα πολιτικά ποιήματα.
Τι είναι αυτό το σύνθημα που είναι γραμμένο στο καπέλο σου (THE WALL MUST FALL); Ποιο τείχος εννοείς;
Το τείχος που χωρίζει τους Ισραηλινούς απ' τους Παλαιστινίους.
Το πιστεύεις πραγματικά αυτό;
Ναι.
ΕΡΑΝ
15 χρονών (Ισραήλ)
Οι περισσότεροι συμπατριώτες σου δε θα συμφωνούσαν…
Κάνεις λάθος. Οι περισσότεροι άνθρωποι στο Ισραήλ και στην Παλαιστίνη θέλουν ειρήνη, αλλά οι ηγέτες μας είναι δειλοί ή φανατισμένοι. Έχουν κόψει τη χώρα στα δύο, μισές πόλεις, μισά χωριά, μισή οικονομία.
Θα ήθελες να έχουν οι Παλαιστίνιοι τη δική τους γη;
Υπέροχο θα ήταν! Μα είναι θέμα κοινής λογικής: Έτσι κι αλλιώς πρέπει να ζήσουμε μαζί.
Αποχαιρετάμε τον Εράν. Λίγο αργότερα, όπως περνάμε τυχαία έξω απ' το δωμάτιό του, ακούμε τη μουσική στο τέρμα. Ένας Γιαπωνέζος βγαίνει από το απέναντι δωμάτιο και του λέει:«Μπορείς να χαμηλώσεις λίγο την ένταση;». «Όχι, δεν μπορώ», απαντάει ο Εράν, «έχει περάσει η ώρα κοινής ησυχίας και έχω κάθε δικαίωμα!». Ο Γιαπωνέζος τον βρίζει («You are just an asshole!») και φεύγει. Μετά από 5 λεπτά ο Εράν χαμηλώνει μόνος του τη μουσική.
«Ένας ουρανοξύστης
με περίεργη σκεπή»
Ο Άγγλος Τζέικ (υπάρχει και Γάλλος) είναι ίσως το πιο χύμα παιδί που συναντήσαμε. Ήρθε στο σχολείο πριν 3 χρόνια.
Γιατί ήρθες εδώ;
Γιατί περνούσα σκατά στο παλιό μου σχολείο. Δε με πήγαιναν οι δάσκαλοί μου, ούτε εγώ πήγαινα αυτούς.
Ήταν αυστηροί; Ήσουν αντιδραστικός;
Ήμουν αντιδραστικός και ήμουν και δυσλεκτικός. Δεν ξέρανε πώς να με αντιμετωπίσουν. Με κάνανε να αισθάνομαι άρρωστος. Θυμάμαι τον δάσκαλό μου στην Έκτη Δημοτικού. Μ' έβαζε να σχεδιάσω κάτι μ' έναν συγκεκριμένο τρόπο. Εγώ, όμως, το 'κανα με τον δικό μου τρόπο, γιατί έτσι μου 'βγαινε καλύτερα. Αυτός έπαιρνε την κόλλα μου και μου την έσκιζε. «Ξανακάντο!», μου' λεγε. Κι εγώ το ξανάκανα ακριβώς όπως πριν, αυτός μου το ξανάσκιζε κι αυτό γινόταν πέντε, δέκα φορές μέχρι να του σπάσω τα νεύρα. «Κάνε ό,τι θες», μου 'λεγε, «σε βαρέθηκα!»
Οι γονείς σου τι κάνανε;
Ο πατέρας μου είχε μιλήσει με τον δάσκαλο και είχε καταλάβει τι μαλάκας ήταν. Κι επειδή εγώ είχα πάθει κάτι σαν κατάθλιψη, μου πρότεινε να αλλάξω σχολείο.
Κι έρχεσαι λοιπόν εδώ... Πώς σου φάνηκε στην αρχή;
Μπουρδέλο! Ήταν ένα σοκ για μένα, ένας άλλος κόσμος. Μετά από λίγο όμως άρχισε να μου αρέσει. Και έφτασα να αισθάνομαι πολύ καλύτερα για τον εαυτό μου και για τους άλλους.
Υπάρχει κάτι που δεν σου αρέσει εδώ;
Καμιά φορά μου λείπουν οι γονείς μου, οι φίλοι μου από τη γειτονιά, αλλά τίποτα τραγικό.
ΤΖΕΪΚ
14 χρονών (Αγγλία)
Όλα τ' άλλα είναι εντάξει;
Ναι. Το φαγητό είναι λίγο μάπα, αλλά αυτό συμβαίνει νομίζω σε όλα τα σχολεία που τρως μέσα.
Ποιο είναι τ' όνειρό σου; Τι θες να γίνεις;
Αρχιτέκτονας.
Πώς έτσι;
Δεν ξέρω, όταν περπατάω στους δρόμους και βλέπω τα μεγάλα κτίρια κάτι παθαίνω. Το όνειρό μου είναι να φτιάξω τον δικό μου ουρανοξύστη.
Και πώς σε βοηθάει το σχολείο σ' αυτό;
Με αφήνει ελεύθερο να φανταστώ. Δεν θέλω να φτιάξω, ξέρεις, έναν νορμάλ ουρανοξύστη. Θέλω να του βάλω μια περίεργη σκεπή.
