Πάει και αυτή
η σχολική χρονιά!
Για να την αποχαιρετίσουμε διαλέξαμε δυο άρθρα, πικρά και ειρωνικά, του συγγραφέα Νίκου Δήμου.
Κατάθλιψη της κατάληψης
Περνάω έξω από ένα Λύκειο σε κατάληψη. Μουσική βγαίνει από μέσα (νομίζω πως είναι grunge, αλλά τι ξέρω εγώ από τα σαράντα είδη του ροκ…). Στα σκαλιά μαθητές καπνίζουν. Φωνές και γέλια έρχονται σε κύματα.
Τους βλέπω και τους ζηλεύω. Τόση ελευθερία δεν θα μπορούσα ούτε να την ονειρευτώ στα μαθητικά μου χρόνια. Η μεγάλη μας επανάσταση: να καπνίσουμε ένα τσιγάρο στις τουαλέτες. Να πετάξουμε μία σαΐτα στην τάξη, να φέρουμε σκονάκι στις εξετάσεις…
Μικρή γεύση επανάστασης έζησα χρόνια μετά, απόφοιτος στο Πανεπιστήμιο και αργότερα, τουρίστας, τον Μάη του 68, στο Παρίσι. Τούτοι δω όμως, το παίζουν Τσε Γκεβάρα από τα δεκαπέντε τους. Στα δικαιολογημένα αιτήματα τους για καλύτερες συνθήκες στο σχολείο, κολλάνε και μερικά πολιτικά συνθήματα, έτσι για να νιώσουν πιο οικουμενική την χειραφέτηση.
Είναι παιδεία και οι καταλήψεις. Άλλου είδους αυτή. Συμπληρώνει και εξισορροπεί το στενοκέφαλο, ξύλινο, δογματικό σχολείο. Το σχολείο που σχεδόν πια δεν έχει νόημα. Όπως είπαν κάποια παιδιά: έτσι κι αλλιώς εδώ δεν μαθαίνουμε τίποτα – υπάρχουν τα φροντιστήρια.
Αναρωτιέμαι: αν το σχολείο ήταν ζωντανό, ενδιαφέρον, πλούσιο σε γνώσεις και εμπειρίες, θα γίνονταν καταλήψεις; Αν δεν ήταν ένα μεγάλο παπαγαλείο όπου οι καθηγητές παπαγαλίζουν την «διδακτέα ύλη» του υπουργείου και οι μαθητές τους καθηγητές, θα υπήρχε κίνητρο;
Οι καταλήψεις δείχνουν την χρεοκοπία του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Κάνει κανείς κατάληψη σε ένα κινηματογράφο, σε ένα γήπεδο; Αν το σχολείο πρόσφερε την «χαρούμενη γνώση» του Νίτσε – ποιος θα ήθελε να το κλείσει;
Έτυχε να πάω σε καλό σχολείο – και, τώρα που το θυμάμαι, σκέπτομαι πως κι αν ακόμα κυκλοφορούσε εκείνη την εποχή η (αδιανόητη) ιδέα της κατάληψης, δεν θα την αγκάλιαζα με τίποτα. Θα μου στερούσε την περιπέτεια της γνώσης που την έβρισκα συναρπαστική.
Βλέπω τους επαναστάτες που καπνίζουν στα σκαλιά. Τους φθονώ και τους λυπάμαι. Τους φθονώ για την ελευθερία τους και τους λυπάμαι για την χρήση της…
8/11/07
Παπαγάλοι του 21ου αιώνα
Η πιο ανατριχιαστική εμπειρία που έζησα τελευταία έχει σχέση με τις Πανελλαδικές Εξετάσεις.
Από το ραδιόφωνο υπεύθυνοι φροντιστηρίων έδιναν τις σωστές απαντήσεις στα θέματα της Ιστορίας Θεωρητικής Κατεύθυνσης.
«Η σωστή απάντηση στην ερώτηση Α1.2 είναι στο σχολικό εγχειρίδιο, σελ. 44, από τις λέξεις ‘Το 1910' ως ‘των μεταναστών'».
Με τον ίδιο τρόπο δόθηκαν όλες οι άλλες απαντήσεις - με ακριβή αναφορά του χωρίου που υπήρχε στο βιβλίο. Ο καθηγητής που μιλούσε υπογράμμιζε πως έπρεπε να αναγραφούν ακριβώς τα κείμενα του εγχειριδίου, χωρίς αλλαγές.
Δεν έμαθα τι ήταν το θέμα, σε ποια εποχή αναφερόταν... Μόνο αράδες για αποστήθιση... Σαν εφιάλτης με ρομπότ μου έκανε - σαν αυτοματοποιημένη δυστοπία.
Την ίδια μέρα, 27.5., διάβασα στα «ΝΕΑ» (στήλη Ρούσσου Βρανά) για τους Φιλανδούς μαθητές που πάλι αξιολογήθηκαν ως οι πρώτοι στον κόσμο: «Δεν χρειάζεται να μελετούν στο σπίτι, οι εξετάσεις που δίνουν είναι ελάχιστες... και δεν αρχίζουν το σχολείο προτού γίνουν επτά ετών. Παρ' όλα αυτά, αναδείχτηκαν πρώτοι σε έρευνα που έγινε σε 57 χώρες. Οι Αμερικανοί μαθητές βαθμολογήθηκαν "μέτριοι"... μολονότι οι καθηγητές τούς φορτώνουν με δουλειά στο σπίτι και εξετάσεις. Οι νέοι της Φινλανδίας περνάνε ώρες στο ίντερνετ, ακούνε ραπ και χέβι μέταλ και χαίρονται τη ζωή όπως όλοι οι νέοι. Όμως, όταν πια φτάνουν στην τρίτη τάξη του λυκείου, είναι πολύ πιο προχωρημένοι από τους άλλους στις επιστήμες, τα μαθηματικά και την ανάγνωση.
Το μυστικό τους είναι κάτι πολύ απλό, αλλά καθόλου εύκολο. Οι Φινλανδοί καθηγητές είναι καλά καταρτισμένοι και οι μαθητές τους πολύ υπεύθυνοι. Από πολύ νωρίς, τα παιδιά απελευθερώνονται από τον έλεγχο των μεγάλων. Οι καθηγητές επιλέγουν οι ίδιοι τα βιβλία τους και προσαρμόζουν τα μαθήματά τους ανάλογα με τις ανάγκες των παιδιών. Στα φινλανδικά λύκεια το ποσοστό αποτυχίας δεν ξεπερνάει το 4%, έναντι 25% στις ΗΠΑ».
Εμείς όμως, παπαγάλοι του 21ου αιώνα, δέρνουμε και κανέναν πρύτανη, άμα λάχει...
5/6/08
* Τα κείμενα δημοισεύτηκαν στη στήλη του Νίκου Δήμου στο εβδομαδιαίο περιοδικό Lifo
