Γράμματα από τις
φυλακές ανηλίκων
Μερικά παιδιά δε θα είχαν πρόβλημα να διαβάζουν όλη μέρα για τις Πανελλήνιες. Και θα ήθελαν πολύ να μπορούν να φάνε χυλόπιτα από την κοπέλα που τους αρέσει. Θα ζούσαν ευχαρίστως όλες τις «δυστυχίες» των άλλων παιδιών. Αρκεί να ήταν ελεύθερα να τις ζήσουν.
Πραγματική εικόνα από το συρματόπλεγμα των φυλακών του Αυλώνα.
Για να θυμίζει στους περαστικούς ότι μέσα βρίσκονται παιδιά...
«Οχτώ ημέρες πριν από το δικαστήριο και δεν έχω όρεξη, δεν έχω μυαλό για τίποτα.Δεν βγαίνω από το κελί, δεν μιλάω σε κανέναν, είμαι μόνος μου με τις σκέψεις μου.
Σκέφτομαι συνέχεια πώς θα πάει το δικαστήριο, τι θα κάνω αν καταδικαστώ και τι θα κάνω αν αποφυλακιστώ. Αυτό είναι που με σκοτώνει. Όταν σκέφτομαι τι θα έκανα αν ήμουν έξω… Φαντάζομαι τη μητέρα μου να κάθεται δίπλα μου. Με τους φίλους μου να διασκεδάζουμε όλοι μαζί. Θα έβλεπα κόσμο, όλων των ηλικιών, θα μύριζα τον καθαρό αέρα, θα χάζευα τη θέα της θάλασσας.
Πολλές φορές προσποιούμαι ότι αποφυλακίζομαι. Αφήνω αυτή την πόρτα που με χωρίζει από την κοινωνία πίσω μου και τότε όλα αλλάζουν. Είμαι ελεύθερος, αισθάνομαι ότι πετάω, αγκαλιάζω τους δικούς μου και χαμογελάω από χαρά. Αλλά τώρα έρχεται πάλι η σκιά του δικαστηρίου. Όλα μου τα όνειρα κρίνονται από μία απόφαση - μία λέξη. Είδες τι σου κάνει ο πρόεδρος με μία λέξη! Σου λέει ένα “ισόβια” και πάνε όλα».
«Είμαι Αλβανός. Ζω πολλά χρόνια στην Ελλάδα με την οικογένειά μου. Νιώθουμε όλοι μας περισσότερο Έλληνες απ’ ό,τι Αλβανοί. Αγαπάμε την Ελλάδα και δεν έχουμε σκοπό να επιστρέψουμε ποτέ πίσω. Όμως δικάστηκα σαν Αλβανός, όχι σαν άνθρωπος!!! Αν ήμουν Έλληνας, η ποινή θα ήταν μικρότερη. Είμαι σίγουρος.
Αυτή τη στιγμή οι γονείς μου έχουν ξοδέψει στους δικηγόρους σχεδόν όλα τα χρήματα που έβγαλαν με σκληρή δουλειά τα χρόνια παραμονής τους στην Ελλάδα. Το εφετείο που έρχεται θα κοστίσει άλλη μια μικρή περιουσία σε όλους μας.
Πώς μου ζητάτε λοιπόν να μην ασχοληθώ με την παρανομία μόλις βγω έξω; Έχω την υποχρέωση να επιστρέψω στους γονείς μου το γρηγορότερο δυνατό τα χρήματα που ξόδεψαν για μένα… Αυτό θα κάνατε και σεις που με κρίνετε!!! Η φυλακή δε σε σωφρονίζει… απλώς σου μαθαίνει να σκέφτεσαι διαφορετικά…».
«Ζω μόνο για τη στιγμή
που θα τηλεφωνήσω
στο κορίτσι μου και θα μου πει δυο γλυκές κουβέντες»
«Δεν πίστευα και δεν πιστεύω σε φίλους. Ο καθένας κοιτάζει μόνο τον εαυτό του. Και αυτό είναι πιο έντονο εδώ μέσα. Εδώ μέσα μπορεί κάποιος να σε σαπίσει στο ξύλο, επειδή δεν τον κοίταξες στα μάτια όταν σε χαιρέτησε ή επειδή κατά λάθος τον σκούντηξες. Πολύ λίγα παιδιά είναι διαθέσιμα να σου προσφέρουν κάτι.
Νιώθω πολύ μόνος και μάλλον το δείχνω. Τουλάχιστον οι καθηγητές μου το κατάλαβαν. Κανέναν δεν έχω δίπλα μου. Ζω μόνο για τη στιγμή που θα τηλεφωνήσω στο κορίτσι μου και θα μου πει δυο γλυκές κουβέντες...
Έχω να βγάλω μεγάλη ποινή... Δεν ξέρω τι θα κάνω και αν θα αντέξω αυτή τη μοναξιά.»
«Ποτέ δεν υπήρξα καλός μαθητής. Δεν έβρισκα ποτέ κάτι ενδιαφέρον στο σχολείο. Ήταν όλα τόσο ''ξένα''. Ακόμα και οι γιορτές μου φαίνονταν βαρετές. Έχω αλλάξει πολλά σχολεία της Θεσσαλονίκης. Για την ακρίβεια... με διώχνανε. Θυμάμαι μόνο την ειρωνεία και την κοροϊδία των καθηγητών μου αλλά και την ταπείνωση που κάθε φορά ένιωθα μπροστά στους γονείς μου.
Τώρα είμαι στη φυλακή και απ' ό,τι φαίνεται θα μείνω για πολλά χρόνια ακόμη. Ξεκίνησα να πηγαίνω στο σχολείο της φυλακής απλώς για να φεύγω από μέσα. Ποιο είναι το περίεργο; Το αγάπησα!!! Στεναχωριέμαι όταν έρχεται το Σαββατοκύριακο και περιμένω να φτάσει η Δευτέρα με αγωνία μικρού παιδιού.
Μου αρέσει που συναντώ και μιλάω με άτομα του ''έξω'' κόσμου. Μου αρέσει που κάθε μέρα ντύνομαι καλά, με καλά ρούχα. Μου αρέσει που νιώθω ότι οι δάσκαλοι νοιάζονται για μένα. Μου αρέσει που ρωτάνε τη γνώμη μου και μιλάω χωρίς να φοβάμαι. Μου αρέσει που μπορώ πάλι να εμπιστευτώ κάποιον».
«''Τι γιο έκανα εγώ... εγκληματία;'': αυτά ήταν τα τελευταία λόγια που άκουσα από τη μάνα μου...»
«Κάθε μέρα πρέπει να κάνω υπομονή με τα άτομα στον θάλαμο, με αυτόν που κοιμάται στο πάνω κρεβάτι, με το φύλακα που μετά το “ψαχτήρι” αφήνει πίσω του το χάος…
Στη φυλακή για να επιβιώσεις πρέπει να δείχνεις δύναμη και κουράγιο καθημερινά. Έχουμε στερηθεί τα πάντα: Οικογένεια, αγάπη, έρωτα, ξενοιασιά, διασκέδαση, φροντίδα, χαρά... Έχουμε μπει μέσα παιδιά και θα βγούμε άνδρες!».
«Από τη στιγμή της σύλληψής μου το μυαλό μου είναι πολύ μπερδεμένο. Εκεί που σκέφτομαι κάτι καλό, κατευθείαν σκέφτομαι το ακριβώς αντίθετο. Δεν έχει ταραχτεί μόνο το μυαλό μου αλλά και το υποσυνείδητο και το σώμα μου.
Έχουν περάσει δύο εβδομάδες από τη σύλληψή μου και τώρα αρχίζω να συνειδητοποιώ πού βρίσκομαι και τι έπαθα. Τις δύο πρώτες μέρες στο κρατητήριο συνεχώς έκλαιγα, ο ύπνος με έπιανε από εξάντληση. Με το που άνοιγα τα μάτια μου και καταλάβαινα πού βρισκόμουν, σπάραζα πραγματικά.
Όσο περνούσαν οι μέρες, έβρισκα σιγά-σιγά τον εαυτό μου, γιατί γεννιόταν μια ελπίδα μέσα μου πως θα δω και πάλι τον ουρανό... Όσος καιρός κι αν περάσει θα περιμένω. Αρκεί να μην ξανακυλήσω στα ναρκωτικά, γιατί αυτά μ’ έχουν φέρει εδώ και τις δύο φορές. Ούτε εγώ ο ίδιος δεν ξέρω αν θα πάρω πάλι ναρκωτικά. Θα το μάθω μετά την αποφυλάκισή μου».
ΟΙ ΦΥΛΑΚΕΣ ΑΝΗΛΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
• Στην Ελλάδα υπάρχουν πέντε φυλακές ανηλίκων: Τέσσερις για αγόρια (σε Αυλώνα, Θεσσαλονίκη, Βόλο και Κασσαβέτεια) και μία για κορίτσια (στον Ελαιώνα Θηβών).
• Στις φυλακές αυτές κρατούνται σήμερα περίπου 700 παιδιά και νέοι 15-25 ετών που καταδικάστηκαν για κάτι που έκαναν όταν ήταν ανήλικοι.
• Τα πιο συνηθισμένα αδικήματα των ανήλικων κρατουμένων είναι κλοπή-ληστεία, ξυλοδαρμός, ναρκωτικά και παράνομη είσοδος στην χώρα.
• Η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών που μπαίνουν φυλακή προέρχεται από τις κατώτερες κοινωνικές και οικονομικές τάξεις (μετανάστες, τσιγγάνοι και παιδιά ορφανά ή πάμφτωχων οικογενειών).
• Σύμφωνα με τον Συνήγορο του Παιδιού (που έχει κάνει αυτοψίες) οι φυλακές ανηλίκων έχουν κακή υγιεινή, πολύ παλιές εγκαταστάσεις και δεν έχουν αρκετό προσωπικό (φύλακες, ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί).
• Το 45% των παιδιών που αποφυλακίζονται επιστρέφουν στην παρανομία και ξαναμπαίνουν στη φυλακή.
• Ο νόμος προβλέπει για τους ανήλικους μια ολόκληρη σειρά από εναλλακτικές «ποινές» αντί για τη φυλάκιση (ειδικά προγράμματα για τοξικομανείς, ανάθεση σε ανάδοχες οικογένειες ή επιμελητές ανηλίκων, ιδρύματα ανηλίκων κ.α.). Τα προγράμματα αυτά, όμως, δεν χρηματοδοτούνται επαρκώς και γι’ αυτό υπολειτουργούν. Έτσι τα δικαστήρια αρκούνται στην εύκολη «λύση»: παιδιά στη φυλακή.
• Πολλές οργανώσεις (Συνήγορος του Παιδιού, Άρσις κ.α.) έχουν ως αίτημα την κατάργηση των φυλακών ανηλίκων και την αντικατάσταση τους με πιο αποτελεσματικά και ανθρώπινα μέτρα. «Η φυλάκιση των παιδιών αυτών αποτελεί την κορύφωση ενός συνεχούς κοινωνικού αποκλεισμού που έχει ξεκινήσει από πολύ νωρίς», εξηγεί ο κ. Βασίλης Καρύδης (καθηγητής Εγκληματολογίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου). «Το θέμα είναι τα παιδιά αυτά να βρεθούν σε περιβάλλον όπου δε θα ανακυκλώνονται οι συνθήκες βίας και εκμετάλλευσης. Δεν μπορεί η φυλακή, ένα αφύσικο περιβάλλον, να δημιουργεί ομαλές συνθήκες. Η φυλάκιση ανηλίκων μπορεί να καταργηθεί. Έτσι καταργήθηκαν και άλλοι θεσμοί που κάποτε θεωρούνταν αναγκαίοι, όπως είναι η θανατική ποινή και τα βασανιστήρια. Θα βρούμε τρόπους. Ας δοκιμάσουμε εναλλακτικά μέτρα. Κάποια στιγμή η στέρηση της ελευθερίας πρέπει να πάει στο μουσείο της ιστορίας».
Πηγές:
Υπουργείο Δικαιοσύνης,
Συνήγορος του Παιδιού (www.0-18.gr ),
Άρσις (www.arsis.gr ),
Εγκληματολογικό περιοδικό www.theartofcrime.gr
Μαθητές-κρατούμενοι στο σχολείο που λειτουργεί στις φυλακές του Αυλώνα εδώ και 12 χρόνια.
«Μη με ρωτάτε αν έχω τύψεις… Θα έπρεπε; Όχι λοιπόν!!! Δεν έχω!!! Πουλούσα ναρκωτικά. Εκτελούσα εντολές ανωτέρων, γιατί μόνο με αυτό τον τρόπο θα εξασφάλιζα τη δόση μου. Ποτέ όμως δεν ανάγκασα κάποιον να πέσει στις ουσίες. Πάντοτε είχα να κάνω με άτομα που από καιρό και με τη δική τους θέληση έπαιρναν ναρκωτικά. Γιατί λοιπόν να έχω τύψεις; Αν δεν αγόραζαν από εμένα, θα αγόραζαν από έναν σαν και μένα...
Ίσως θα έπρεπε να νιώσω άσχημα απέναντι στους γονείς μου. Όμως ούτε αυτό αισθάνομαι. Και δεν είμαι σκληρός. Απλώς οι γονείς μου ποτέ δε στάθηκαν δίπλα μου. Δε με εμπιστεύτηκαν. Δεν ασχολήθηκαν σοβαρά με τα προβλήματά μου. Ακόμη και όταν έφερνα χρήματα στο σπίτι, πίστευαν ό,τι τους έλεγα χωρίς πολλές κουβέντες… Αν ήταν διαφορετικοί μαζί μου, ίσως να μην ήμουν τώρα εδώ.
Τύψεις νιώθω μόνο απέναντι σε μένα, που δεν πρόσεξα τον εαυτό μου όσο θα έπρεπε. Έφτασα στον θάνατο από τα ναρκωτικά, πολλές φορές. Ζω από καθαρή τύχη!! Είμαι “καθαρός” εδώ και πολύ καιρό και θέλω να παραμείνω έτσι μέχρι να πεθάνω…».
«Δικάστηκα σαν Αλβανός,
όχι σαν άνθρωπος»
«”Τι γιο έκανα εγώ… εγκληματία;”: αυτά ήταν τα τελευταία λόγια που άκουσα από τη μάνα μου… Έχω να τη δω τρεις μήνες. Ζει στην Αλβανία με τα αδέλφια μου. Κανείς δεν ενδιαφέρεται για μένα από τη στιγμή που μπήκα εδώ μέσα. Νιώθω τόσο μόνος, που αναζητώ την “οικογένεια” μέσα στη φυλακή. Βλέπω τη μάνα μου στα όνειρά μου και πάντα ξυπνάω με άσχημη διάθεση. Γιατί δε με κατάλαβε ποτέ; Γιατί δε νοιάστηκε ποτέ για το πώς νιώθω και τι θέλω από τη ζωή; Τη θυμάμαι να δουλεύει και να μεγαλώνει τα αδέρφια μου, όχι να ασχολείται μαζί μου… Μου λείπει… αλλά είναι πολύ μακριά για να της το πω!!».
«Τις δύο πρώτες μέρες
στο κρατητήριο
συνεχώς έκλαιγα.
Ο ύπνος με έπιανε
από εξάντληση»
«Είμαι κρατούμενος στη Φυλακή Ανηλίκων εδώ και αρκετό καιρό. Σε λίγο αποφυλακίζομαι και περιμένω να δω αν θα πάρω απέλαση. Τη δικιά μου τη ζωή την κατέστρεψαν με την απέλαση. Όταν ήρθα στην Ελλάδα ήμουν 7 χρονών και τώρα είμαι 20. Με λίγα λόγια μεγάλωσα στην Ελλάδα, μιλάω ελληνικά, πηγαίνω σε ελληνικό σχολείο και όλοι μου οι φίλοι είναι Έλληνες.
Μια μέρα μάς πέρασε η ιδέα να κλέψουμε ένα μηχανάκι, όπως και έγινε. Κλέψαμε το μηχανάκι και την ώρα που κάναμε βόλτα μάς έπιασε η αστυνομία. Στη συνέχεια μας πήραν κατάθεση για να μας πάνε αυτόφωρο. Θυμάμαι τους αστυνομικούς να λένε: “κακοποιός, Αλβανός εγκληματίας”.
Την άλλη μέρα μας πήγαν στον εισαγγελέα για να μας δικάσουν. Και αποφάσισαν να αφήσουν ελεύθερους τους φίλους μου μόνο - εμένα όχι. Εμένα αποφάσισαν να με διώξουν με απέλαση. Όταν άκουσα τη λέξη “απέλαση” άρχισαν τα μάτια μου να δακρύζουν, στο λαιμό αισθανόμουν σφιγμένος, τα είχα τελείως χαμένα. Άρχισα να σκέφτομαι τι θα συναντήσω μπροστά μου. Ότι θα πήγαινα στην Αλβανία, όπου λεφτά δεν είχα, σπίτι δεν είχα, ούτε δουλειά. Όπως ξέρετε όλοι, στην Αλβανία είναι πάρα πολύ δύσκολο να βρεις δουλειά και ιδιαίτερα όταν η οικογένεια σου είναι στην Ελλάδα. Φοβάμαι πως αν με απελάσουν θα αναγκαστώ να κλέψω ξανά για να ζήσω».
Info: Τα γράμματα των παιδιών προέρχονται από την εφημερίδα "Προσπαθώντας για το αύριο" που εκδίδει το σχολείο των φυλακών του Αυλώνα.
ΟΙ ΑΓΡΑΦΟΙ ΝΟΜΟΙ
ΤΗΣ ΦΥΛΑΚΗΣ
Πηγή: Ένας 18χρονος, πρώην κρατούμενος.
Η «ΟΜΑΔΑ»
• Όλοι οι κρατούμενοι ανήκουν σε κάποια «ομάδα». Το πιο συνηθισμένο κριτήριο για την ομάδα στην οποία ανήκει ο κρατούμενος είναι η εθνική καταγωγή του ή κάποιος φίλος που είχε εκτός φυλακής. Οι ομάδες είναι πολύ ισχυρές και συχνά διαχειρίζονται τη διακίνηση ουσιών στη φυλακή.
• Τα μέλη της ομάδας του κρατουμένου είναι οι φίλοι του. Με αυτούς κάνει παρέα και αυτοί τον υποστηρίζουν αν δεχτεί επίθεση.
• Το ότι θα ενταχτεί κάποιος κρατούμενος σε μία «ομάδα» θεωρείται δεδομένο. Αν δεν ενταχτεί, η μόνη του επιλογή θα είναι να γίνει «ρουφιάνος», δηλαδή να δίνει πληροφορίες στην Υπηρεσία - κάτι που δεν τον συμφέρει αφού στην πρώτη ευκαιρία θα δεχθεί επίθεση από τους άλλους κρατούμενους.
Ο «ΝΕΟΣ»
• Η πιο συνηθισμένη επίθεση που δέχεται ο νέος κρατούμενος είναι η πρώτη του ληστεία. Η οικονομική του κατάστασή γίνεται γρήγορα αντιληπτή από τους υπόλοιπους (από τα ρούχα, από τα έξοδά του στην καντίνα, από τη χρήση τηλεκαρτών κτλ.) και βρίσκουν την ευκαιρία πριν μπει σε κάποια ομάδα να του επιτεθούν και να του πάρουν ό,τι έχει φέρει μαζί του (ρούχα, τηλεκάρτες, ηλεκτρικές μικροσυσκευές κτλ.).
• Αν ο νέος κρατούμενος αποφασίσει να αναφέρει τη ληστεία στους φύλακες και να κατονομάσει τους δράστες, αυτοί πιθανότατα θα τιμωρηθούν (συνήθως με λίγες μέρες εγκλεισμό στο πειθαρχείο). Το γεγονός αυτό δε θεωρείται ρουφιανιά, αλλά ο κρατούμενος χάνει πόντους στην άτυπη ιεραρχία της φυλακής. Για αυτό, ο κρατούμενος που έχει δεχτεί επίθεση προτιμάει να κρύβεται από τους φύλακες μέχρι να επουλωθούν τα εμφανή τραύματά του: κάθεται διαρκώς μες στο κελί του, κρύβει το πρόσωπό του στη διανομή του φαγητού και στις ημερήσιες καταμετρήσεις, φοράει ρούχα που καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος του σώματός κτλ.
Η «ΣΕΝΤΡΑ»
• Κάτι που συμβαίνει συχνά στις φυλακές είναι η «σέντρα». Πρόκειται για ένα είδος μονομαχίας μεταξύ δύο κρατουμένων και γίνεται συνήθως σε ένα κελί. Στη μονομαχία αυτή δεν ανακατεύεται κανένας άλλος κρατούμενος, όποια σχέση και αν έχει με αυτόν που μονομαχεί. Οι δύο κρατούμενοι δε χρησιμοποιούν όπλα (σίδερα, μαχαίρια κτλ.) παρά μόνο το σώμα τους και όποιο αντικείμενο βρεθεί μπροστά τους κατά τη διάρκεια της πάλης (συχνά π.χ. ο ένας κρατούμενος χτυπά το κεφάλι του άλλου στο σιδερένιο κρεβάτι). Η μονομαχία τελειώνει όταν ένας απ’ τους δύο παραδοθεί ή όταν δεν μπορεί να παλέψει άλλο.
• Αφορμή για να «βγει στη σέντρα» κάποιος μπορεί να είναι οποιαδήποτε μικροδιένεξη στην καθημερινότητα της φυλακής (π.χ. μια διαφωνία στην ουρά για το καρτοτηλέφωνο).
• Κανείς κρατούμενος δεν αρνείται να «βγει στη σέντρα» ακόμη κι αν ξέρει ότι έχει πολύ λίγες πιθανότητες να κερδίσει. Αν αρνηθεί θα χάσει κάθε σεβασμό από την «κοινωνία» της φυλακής με αποτέλεσμα να είναι έπειτα πολύ ευάλωτος και χωρίς καμία υποστήριξη.
• Σέντρες συμβαίνουν σχεδόν σε καθημερινή βάση και αποτελούν «γεγονός» για τους φυλακισμένους. Οι φύλακες και ο αρχιφύλακας γνωρίζουν την ύπαρξη του φαινομένου αλλά κάνουν τα στραβά μάτια.
+ΕΞΤΡΑ ΑΔΗΜΟΣΙΕΥΤΟ ΥΛΙΚΟ
